Ile można dorobić na rencie, a ile na emeryturze?

Ile można dorobić na rencie i emeryturze? Po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego – bez ograniczeń; przed wiekiem i na rencie – obowiązują kwartalne limity 70% i 130% przeciętnego wynagrodzenia. Od 1 września do 30 listopada 2025 r. to odpowiednio 6 124,10 zł i 11 373,30 zł, a zmniejszenia mają twarde maksima (ZUS, 2025-08-25). Chcesz dorabiać bez ryzyka? Przeczytaj, jak policzyć przychód, które umowy go generują i kiedy ZUS zmniejsza lub zawiesza świadczenie.

Kogo dotyczą limity dorabiania na rencie i emeryturze w Polsce?

Limity obejmują osoby z rentą (niezdolność do pracy, rodzinna, socjalna) oraz emerytów przed osiągnięciem wieku emerytalnego. ZUS porównuje miesięczny przychód z progami: 70% i 130% przeciętnego wynagrodzenia ogłaszanego co kwartał przez GUS (ZUS, 2025-08; GUS, 2025-08-08). Po ukończeniu 60 lat (kobieta) i 65 lat (mężczyzna) limity nie obowiązują; wyjątek: podwyższenie do minimum – dopłata spada, gdy dorobisz ponad kwotę dopłaty (ZUS, 2025-08-25).

Przykład: renta z tytułu częściowej niezdolności 2 800 zł brutto i umowa-zlecenie 6 500 zł brutto we IX 2025. Próg 70% to 6 124,10 zł. Nadwyżka 375,90 zł – ZUS zmniejszy świadczenie, lecz nie więcej niż 704,75 zł (ZUS, 2025-08-25). Jeśli Twój przychód przekroczy 11 373,30 zł, ZUS zawiesi wypłatę za miesiąc przekroczenia.

Jak różnią się zasady dla emerytury powszechnej, wcześniejszej i pomostowej?

Emerytura powszechna: po spełnieniu wieku – dorabiasz bez limitów; wymóg: wcześniejsze rozwiązanie stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą, inaczej wypłata jest zawieszona do czasu rozwiązania (art. 103a ustawy emerytalnej; ZUS, 2025). Emerytura wcześniejsza: obowiązują progi 70/130% przeciętnego wynagrodzenia jak przy rentach (ZUS, 2025).

Emerytura pomostowa: co do zasady podlega tym samym limitom 70/130%; wyjątek ustawowy: jeśli podejmiesz pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze – świadczenie zawieszone bez względu na wysokość przychodu (ustawa o emeryturach pomostowych art. 17; ZUS, 2025). Przykład: „pomostówka” + powrót do pracy w wykazie A – wypłata wstrzymana od dnia podjęcia pracy.

Jakie limity obowiązują przy rentach: niezdolność do pracy, rodzinna i socjalna?

Renty niezdolności do pracy i rodzinne: limity 70%/130% przeciętnego wynagrodzenia, identyczne jak dla wcześniejszych emerytur. Od 1.09 do 30.11.2025: 6 124,10 zł i 11 373,30 zł (ZUS, 2025-08-25; GUS, 2025-08-08). Maksymalne zmniejszenia od 1.03.2025: 939,61 / 704,75 / 798,72 zł (całkowita / częściowa / rodzinna 1 osoba) – (ZUS, 2025-03 i 2025-08-25).

Renta socjalna: od 1.01.2022 zasady zostały ujednolicone – obowiązują te same progi 70%/130%, a także wyłączenia niektórych przychodów, m.in. najmu prywatnego opodatkowanego ryczałtem (ZUS, 2022-01-04, aktualizacje). Jeśli do renty rodzinnej uprawnionych jest kilka osób, ZUS zmniejsza tylko część renty tej osoby, która dorabia; pozostałe części bez zmian (ZUS, 2025).

Co ZUS uznaje za przychód przy dorabianiu, a czego nie wlicza do limitów?

Wliczane: przychody z działalności objętej obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi. To przede wszystkim umowa o pracę, umowa zlecenia (gdy podlegasz E+R), pozarolnicza działalność (B2B) – liczona od zadeklarowanej podstawy wymiaru składek na E+R, a także wynagrodzenia członków rad nadzorczych (ZUS, 2025). Niewliczane: przychody pozbawione obowiązku E+R, np. umowa o dzieło zawarta poza własnym pracodawcą i niewykonywana na jego rzecz; najem opodatkowany ryczałtem w ramach wyłączeń dla renty socjalnej; świadczenia niebędące tytułem do E+R (ZUS, 2022–2025).

Przykład: samozatrudniony emeryt deklaruje podstawę 5 000 zł – do limitu liczy się 5 000 zł. Jeśli prowadzi B2B, ale z innego tytułu ma pełne E+R i z działalności nie opłaca E+R – przychód z B2B nie wchodzi do limitu (ZUS, 2025).

Jak rodzaj umowy wpływa na limity: etat, zlecenie, dzieło, B2B i działalność gospodarcza

Etat: cała podstawa do E+R wchodzi do limitu. Zlecenie: liczysz podstawę do E+R; gdy masz kilka zleceń, sumujesz podstawy; zwolnienia dla studentów do 26 r.ż. nie dotyczą emerytów/rencistów. Dzieło: zwykle poza limitami, chyba że umowa jest zawarta z własnym pracodawcą lub wykonywana na jego rzecz – wtedy traktowana jak przychód pracowniczy i wchodzi do limitu (ZUS, 2018–2025). B2B: liczy się zadeklarowana podstawa E+R; gdy nie opłacasz E+R z działalności (zbiegi tytułów) – brak wpływu na limit (ZUS, 2025).

Jak i kiedy zgłosić przychód do ZUS oraz jak wygląda rozliczenie miesięczne i roczne?

Zgłoszenie: poinformuj ZUS o podjęciu pracy i prognozowanej wysokości przychodu, użyj formularza EROP. Co miesiąc ZUS pilnuje progów na podstawie danych płatników i Twojej informacji (ZUS, 2025). Raz w roku – do ostatniego dnia lutego – dostarczasz: zaświadczenie pracodawcy (etat/zlecenie) albo oświadczenie przy działalności (podajesz deklarowaną podstawę E+R); w rozliczeniu uwzględniane są też przychody z zagranicy i z rad nadzorczych (ZUS, 2025-02 i 2025-08).

ZUS wybiera dla Ciebie korzystniejsze rozliczenie: miesięczne lub roczne. Jeżeli w części miesięcy byłeś poniżej progu 70%, a w innych powyżej – roczne rozliczenie może ograniczyć zwrot (ZUS, 2025).

Co się dzieje po przekroczeniu progów: zmniejszenie świadczenia, zawieszenie i zwroty

Przekroczenie 70% i ≤130%: ZUS zmniejsza świadczenie o kwotę przekroczenia, jednak nie więcej niż maksymalne zmniejszenie przypisane do rodzaju renty/emerytury (ZUS, 2025). Przekroczenie 130%: wypłata za miesiąc przekroczenia zawieszona. Gdy nie zgłosisz przychodu albo podasz zaniżony, ZUS żąda zwrotu nienależnie pobranych świadczeń – standardowo za 1 rok wstecz po zgłoszeniu, a przy braku zgłoszenia – do 3 lat (ZUS, 2025).

Przykład: renta rodzinna 1 osoby 2 400 zł i przychód 12 000 zł w październiku 2025. 12 000 zł > 11 373,30 zł – wypłata renty zawieszona za październik. Przy dochodach 6 700 zł – zmniejszenie do maksimum 798,72 zł.

Jak zaplanować dorabianie bez ryzyka: kalkulator progów, przykłady i dobre praktyki

W skrócie: policz przestrzeń do 70% i trzymaj wypłaty w tym limicie. We IX–XI 2025 bezpieczna przestrzeń to 6 124,10 zł. Jeśli nie da się zejść poniżej, oszacuj zmniejszenie i sprawdź, czy korzyść z dorabiania przewyższa obniżkę. Dziel wypłaty na miesiące tak, by nie wpaść w 130%. Dla B2B – zoptymalizuj deklarowaną podstawę E+R zgodnie z przepisami (ZUS, 2025).

Mini-kalkulacja: planowany przychód 6 800 zł. Nadwyżka = 6 800 − 6 124,10 = 675,90 zł. Jeśli pobierasz rentę częściową, ZUS obniży świadczenie o 675,90 zł, lecz nie więcej niż 704,75 zł. Zysk „na rękę” z dorabiania licz po podatkach i składkach – sprawdź, czy dodatnia różnica kompensuje obniżkę.

Gdzie sprawdzić aktualne progi dorabiania i jak często ZUS je zmienia?

Progi aktualizują się co 3 miesiące – od marca, czerwca, września i grudnia, zgodnie z przeciętnym wynagrodzeniem ogłaszanym przez GUS (GUS, 2025-08-08; ZUS wskaźniki). Aktualne limity i maksymalne kwoty zmniejszenia znajdziesz w serwisie ZUS w sekcjach „Emerytury i renty – wskaźniki” oraz w komunikatach prasowych ZUS. Do wyliczeń ZUS przyjmuje przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej, a nie wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw (różne wskaźniki GUS).

Przed podpisaniem umowy sprawdź: obowiązujący okres kwartalny, progi 70/130% i maksymalne kwoty zmniejszeń; przy B2B – swoją podstawę E+R; przy dziele – relację z pracodawcą.

FAQ – najczęściej zadawane pytania

Aktualizacja artykułu: 08 września 2025 r.