- Ulga na start to 6 miesięcy bez składek społecznych przy obowiązkowej zdrowotnej; potem preferencyjny ZUS 24 miesiące, a po spełnieniu warunków Mały ZUS Plus do 36 miesięcy w 60.
- Minimalne wynagrodzenie 2025: 4 666 zł; podstawa preferencyjna = 30% płacy minimalnej, czyli 1 399,80 zł.
- MZP: podstawa = 50% przeciętnego dochodu z poprzedniego roku, nie mniej niż 30% płacy minimalnej i nie więcej niż 60% prognozowanego przeciętnego, tj. 5 203,80 zł.
- Składka zdrowotna 2025 (ryczałt): 461,66 / 769,43 / 1 384,97 zł; na skali/liniowym minimum: 381,78 zł w styczniu, 314,96 zł od lutego do stycznia 2026.
- Zakaz „tych samych czynności” dla byłego pracodawcy obowiązuje przy uldze na start, preferencji i MZP. Sprawdź warunki, zgłoś kody w CEIDG/ZUS i pilnuj terminów.
„Ulga na start”, preferencyjny ZUS i „Mały ZUS Plus” to ustawowe mechanizmy obniżenia składek dla nowych i drobnych firm, z precyzyjnymi warunkami i sztywnymi terminami. Płacisz mniej, gdy spełniasz kryteria, lecz musisz pilnować kodów, progów i zakazu świadczenia tych samych usług dla byłego pracodawcy. Zastanawiasz się, jak przejść przez etapy bez ryzyka dopłat? Oto pełny przewodnik dla Ciebie.
Czym jest ulga na start i Mały ZUS Plus oraz kto może z nich skorzystać?
Ulga na start zwalnia przez 6 pełnych miesięcy z opłacania składek społecznych; pozostaje wyłącznie składka zdrowotna. Skorzystasz, gdy zakładasz firmę po raz pierwszy lub po przerwie co najmniej 60 miesięcy oraz nie wykonujesz dla byłego pracodawcy tych samych czynności w bieżącym i poprzednim roku. Po uldze przechodzisz na preferencyjny ZUS na 24 miesiące, gdzie podstawa wynosi 30% płacy minimalnej. Mały ZUS Plus (MZP) obniża składki społeczne na bazie dochodu z poprzedniego roku i przysługuje łącznie do 36 miesięcy w ciągu 60 miesięcy prowadzenia działalności. Warunki MZP obejmują m.in. przychód z poprzedniego roku nie wyższy niż 120 000 zł, prowadzenie firmy przez co najmniej 60 dni oraz brak wyłączeń ustawowych.
Jak współpraca z byłym pracodawcą i inne ograniczenia wpływają na prawo do ulg?
Jeśli w działalności wykonujesz te same czynności co na etacie u byłego lub obecnego pracodawcy w bieżącym albo poprzednim roku, tracisz prawo do ulgi na start, preferencyjnego ZUS oraz Małego ZUS Plus. To jest fakt, który często powoduje dopłaty i odsetki. Do wyłączeń MZP należą także: status wspólnika spółki jawnej, partnerskiej lub komandytowej, jednoosobowa spółka z o.o., wykonywanie działalności pozarolniczej równolegle z innym tytułem ubezpieczeniowym oraz określone wolne zawody. Gdy świadczysz usługi na rzecz ex-pracodawcy w innym zakresie, dokumentuj różnice: opisem usługi, zakresem umowy, specyfikacją narzędzi i efektów. Zadbaj o spójność faktur i umów, aby w razie kontroli wykazać odmienność świadczenia.
Jakie są różnice między ulgą na start, preferencyjnym ZUS a Małym ZUS Plus?
Ulga na start: 6 miesięcy bez składek społecznych, brak prawa do zasiłku chorobowego (bo brak chorobowego), obowiązkowa zdrowotna. Preferencyjny ZUS: 24 miesiące składek społecznych od 30% płacy minimalnej; w 2025 podstawa to 1 399,80 zł, zwykle bez FP; prawo do zasiłku po zgłoszeniu chorobowego. MZP: podstawa społecznych = 50% przeciętnego miesięcznego dochodu z poprzedniego roku, lecz nie mniej niż 30% płacy minimalnej i nie więcej niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia (w 2025 górny limit podstawy 5 203,80 zł). MZP wpływa na społeczne, a nie zmienia zasad liczenia zdrowotnej, która zależy od formy opodatkowania.
Jak i kiedy zgłosić ulgę na start i Mały ZUS w CEIDG i ZUS krok po kroku?
Startujesz w CEIDG i od razu określasz ubezpieczenia. Ulga na start: zgłoszenie wyłącznie do zdrowotnego na ZUS ZZA z kodem 05 40 w ciągu 7 dni od rozpoczęcia. Po 6 miesiącach składasz ZWUA (wyrejestrowanie z 05 40) i rejestrujesz społeczne na ZUS ZUA z kodem 05 70 lub 05 72 (jeśli renta). Kończysz preferencję i spełniasz limity? Przejście na MZP wykonujesz przez ZWUA z kodu preferencyjnego oraz ZUA z kodem 05 90 lub 05 92. Dodatkowo składasz DRA cz. II z danymi o przychodzie/dochodzie i formie opodatkowania: co do zasady za styczeń do 20 lutego lub w 7 dni od spełnienia warunków w trakcie roku. Zachowuj UPO/PUE i potwierdzenia wysyłek.
| Ulga | Okres | Podstawa społecznych | Prawo do zasiłku chorobowego | Dokumenty / Kody |
|---|---|---|---|---|
| Ulga na start | 6 mies. | brak społecznych, tylko zdrowotna | nie (brak chorobowego) | ZZA, 05 40 |
| Preferencyjny ZUS | 24 mies. | 30% płacy minimalnej = 1 399,80 zł | tak, po zgłoszeniu chorobowego | ZUA, 05 70 / 05 72 |
| Mały ZUS Plus | do 36 mies. w 60 | 50% przeciętnego dochodu; min. 30% płacy min., max. 60% prog. przeciętnego (5 203,80 zł) | tak, po zgłoszeniu chorobowego | ZWUA + ZUA 05 90 / 05 92 + DRA cz. II |
Jak liczyć okresy ulgowe i przejścia między ulgą na start, preferencyjnym ZUS a Małym ZUS Plus?
Ulga na start liczona jest w pełnych miesiącach kalendarzowych. Gdy zaczniesz działalność w trakcie miesiąca, pierwszy miesiąc ulgi biegnie od następnego miesiąca; gdy zaczniesz 1. dnia miesiąca, okres biegnie od razu. Po 6 miesiącach składasz ZWUA/ZUA i wchodzisz w preferencję na 24 miesiące. Po preferencji oceniasz warunki do MZP: przychód z poprzedniego roku ≤ 120 000 zł (proporcja do dni prowadzenia) i co najmniej 60 dni działalności. Czas MZP zlicza każdy miesiąc, w którym choć jeden dzień podlegałeś ubezpieczeniom – limit to 36 miesięcy w 60. Zawieszenie działalności nie zeruje wykorzystanych miesięcy, przenosi jednak kontynuację na kolejne miesiące w obrębie pięcioletniego okna.
Ile wynoszą składki społeczne i zdrowotne w uldze na start, preferencyjnym ZUS i Małym ZUS Plus w 2025?
Ulga na start – opłacasz tylko zdrowotną. W 2025 na ryczałcie miesięczne kwoty to 461,66 / 769,43 / 1 384,97 zł (wg progów 60/100/180% przeciętnego wynagrodzenia z IV kw. 2024). Na skali/liniowym minimalna składka wynosi 381,78 zł w styczniu 2025 oraz 314,96 zł od lutego 2025 do stycznia 2026. Preferencyjny ZUS: podstawa 1 399,80 zł; przy stawce wypadkowej 1,67% około 408,60 zł bez chorobowego i 442,90 zł z chorobowym. MZP: policz podstawę z dochodu, następnie zastosuj procenty emerytalna/rentowa/wypadkowa/chorobowa. Pamiętaj o korytarzu minimum i maksimum podstawy.
Jakie limity przychodu i dochodu decydują o prawie do Małego ZUS Plus i jak je obliczyć?
Warunek przychodu: w poprzednim roku ≤ 120 000 zł; gdy prowadziłeś firmę krócej, przelicz limit proporcjonalnie do liczby dni. Dochód liczysz podatkowo (skala/liniowy: KPiR; ryczałt: przychód pomniejszony o składki społeczne zapłacone w roku). Przeciętny miesięczny dochód = (dochód roczny × 30) / liczba dni prowadzenia. Podstawa MZP to 50% tego przeciętnego dochodu, lecz nie mniej niż 30% płacy minimalnej i nie więcej niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia. Gdy masz stratę lub bardzo niski dochód, podnieś podstawę do minimum 30% płacy minimalnej.
Jak forma opodatkowania wpływa na składkę zdrowotną i opłacalność Małego ZUS Plus?
Skala: zdrowotna liczona od dochodu miesiąca poprzedniego, ale obowiązuje miesięczne minimum (381,78 zł w styczniu, 314,96 zł luty–styczeń). Podatek liniowy: mechanizm rozliczania zdrowotnej od dochodu, z tym samym minimum miesięcznym jak na skali. Ryczałt: stałe kwoty zdrowotnej w trzech progach: 461,66 / 769,43 / 1 384,97 zł. W skrócie: MZP obniża tylko społeczne. Decyzję o wejściu w MZP podejmij po zsumowaniu oszczędności na społecznych i łącznego ciężaru zdrowotnej w Twojej formie opodatkowania. Przy wahaniach dochodu kontroluj próg przychodu 120 000 zł.
Jak policzyć w praktyce podstawę i składki w Małym ZUS Plus na prostym przykładzie?
Przykład: w 2024 uzyskałeś 60 000 zł dochodu, prowadziłeś firmę 365 dni. Przeciętny miesięczny dochód = 60 000 × 30 / 365 = 4 931,51 zł. Podstawa MZP = 50% × 4 931,51 = 2 465,75 zł. To mieści się w przedziale: min. 1 399,80 zł, max. 5 203,80 zł. Składki społeczne (przykładowo, wypadkowa 1,67%): emerytalna ok. 481,32 zł, rentowa ok. 197,26 zł, wypadkowa ok. 41,18 zł, chorobowa dobrowolna ok. 60,41 zł; razem ok. 719,75 zł bez chorobowego lub ok. 780,16 zł z chorobowym. Dodaj zdrowotną zgodnie z formą opodatkowania i oceń wynik netto.
Jakie błędy najczęściej powodują utratę ulg oraz jak przygotować się na kontrolę ZUS?
Najczęstsze błędy: brak lub spóźnione ZUA/ZZA/ZWUA, użycie niewłaściwego kodu tytułu, pominięcie DRA cz. II w MZP, przekroczenie limitu 120 000 zł przychodu bez aktualizacji uprawnień, te same czynności dla byłego pracodawcy. Przygotuj zestaw dokumentów: umowy, faktury z opisem zakresu prac, ewidencję przychodów/KPiR, potwierdzenia PUE, wyliczenia podstawy. Oznaczaj w kalendarzu terminy i noś przy sobie listę kodów: 05 40 (ulga), 05 70/05 72 (preferencje), 05 90/05 92 (MZP). Spójność opisów usług ogranicza ryzyko sporu o „te same czynności”.
Checklista – krok po kroku
- Ulga na start: złóż ZZA z kodem 05 40 w 7 dni od startu i płać wyłącznie zdrowotną.
- Po 6 mies.: ZWUA 05 40, następnie ZUA 05 70/05 72; zdecyduj o chorobowym.
- Po 24 mies.: sprawdź warunki MZP (przychód ≤ 120 000 zł, min. 60 dni działalności), policz przeciętny dochód.
- MZP: ZWUA z preferencji, ZUA 05 90/05 92 + DRA cz. II za styczeń do 20 lutego lub w 7 dni od spełnienia warunków.
FAQ – najczęściej zadawane pytania
Nie. Przez 6 miesięcy nie płacisz społecznych, lecz cały czas opłacasz składkę zdrowotną zgodnie z formą opodatkowania.
Podstawa to 30% płacy minimalnej, czyli 1 399,80 zł. Przy typowych stawkach wychodzi ok. 408,60 zł bez chorobowego lub 442,90 zł z chorobowym.
Jeśli spełniasz limit przychodu 120 000 zł i pozostałe warunki, MZP obniża społeczne na bazie dochodu. Gdy nie spełniasz warunków, wchodzisz w standardowe składki.
Podstawa to 50% przeciętnego miesięcznego dochodu z poprzedniego roku, nie mniej niż 1 399,80 zł i nie więcej niż 5 203,80 zł w 2025.
Tak, jeśli wykonujesz te same czynności co na etacie w bieżącym lub poprzednim roku. Dotyczy to ulgi na start, preferencji i MZP.
ZWUA z kodu preferencyjnego, ZUA z kodem 05 90 lub 05 92 oraz DRA cz. II z danymi o przychodzie/dochodzie za poprzedni rok.
Zgłoś je, gdy realnie ryzykujesz przerwę w pracy lub planujesz świadczenia. Rezygnacja ma sens, gdy priorytetem są najniższe bieżące koszty.
Aktualizacja artykułu: 04 września 2025 r.
